พระพุทธรูปที่ลพบุรี อาจสร้างขึ้นครอบ “ไม้กางเขน” โบราณ?
ในยุคกรุงศรีอยุธยา โดยเฉพาะช่วงรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช เป็นช่วงเวลาที่ไทยมีความสัมพันธ์แน่นแฟ้นกับชาติตะวันตก ไม่เว้นแม้แต่ด้านศาสนา พระองค์ทรงเปิดกว้างให้นักบวชคริสต์เข้ามาเผยแผ่ศาสนาในแผ่นดินของพระองค์ โดยเฉพาะที่เมืองลพบุรี ซึ่งถือเป็นศูนย์กลางอำนาจในยุคนั้น
และนั่นเองที่กลายเป็นจุดเริ่มต้นของตำนานแปลกประหลาด ที่เล่าขานกันว่า “ไม้กางเขน” โบราณของชาวคริสต์ ซึ่งอาจถูกทอดทิ้งเมื่อศาสนาคริสต์เริ่มเสื่อมอิทธิพลในพื้นที่ กลับถูกนำมาใช้เป็น “แกนกลาง” ของพระพุทธรูปองค์หนึ่งที่ประดิษฐานอยู่ในวัดเก่าแก่ของลพบุรี
หลักฐานและข้อสันนิษฐาน
ตำนานดังกล่าวถูกเล่าขานโดย ส.สีมา นักเขียนและนักวิชาการท้องถิ่น ผู้ศึกษาพระพุทธรูปในลพบุรีอย่างลึกซึ้ง โดยเชื่อว่า พระพุทธรูปที่ว่าอาจอยู่ใน วัดเสาธงทอง หรือ วัดรวก ซึ่งตั้งอยู่ห่างจากพระนารายณ์ราชนิเวศน์เพียง 50 เมตร ทั้งสองวัดนี้มีประวัติความเชื่อมโยงกับชาวต่างชาติในอดีต
เมื่อเปรียบเทียบพระประธานในวัดทั้งสองแห่ง ส.สีมาให้น้ำหนักไปที่ “หลวงพ่อโต” ในวิหารวัดเสาธงทองมากกว่า เนื่องจากองค์พระมีลักษณะใหญ่โต ก่ออิฐถือปูน ลงรักปิดทอง สกุลช่างอู่ทอง-อยุธยา และมีพระเกศาสูงล้ำทะลุไม้เพดานวิหาร ซึ่งถือว่า “ผิดธรรมเนียม” ของการก่อสร้างพระพุทธรูปในอาคารอย่างมีนัย
ที่น่าสนใจคือ ในหนังสือ “ที่ระลึกกฐินพระราชทานของสถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ” เมื่อปี พ.ศ. 2530 มีการอ้างคำพูดของ “พระธรรมรามมุนี (ขุน)” อดีตเจ้าอาวาสวัดเสาธงทอง (พ.ศ. 2478–2506) ว่า พระพุทธรูปองค์นี้สร้างหุ้มไม้กางเขนเหล็กไว้จริง และท่านได้เห็นกับตาตนเอง
หนังสือเล่มเดียวกัน ยังระบุอีกว่า พระวิหารหลังนี้ อาจเคยเป็นโบสถ์คริสต์มาก่อน ตามข้อสันนิษฐานของสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ
ยังเป็นเพียงตำนาน…ที่รอการพิสูจน์
แม้เรื่องราวจะฟังดูน่าตื่นเต้น แต่จนถึงปัจจุบัน ยังไม่มีเอกสารทางประวัติศาสตร์หรือหลักฐานทางโบราณคดีที่สามารถยืนยันเรื่องนี้ได้อย่างแน่ชัด
พระครูประภัสร์สุตคุณ (พระครูสุทัศน์) ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดเสาธงทอง กล่าวในปี พ.ศ. 2557 ว่า เรื่องนี้เป็นเพียงคำบอกเล่าที่ถ่ายทอดกันมานาน โดยไม่มีหลักฐานรองรับ อย่างไรก็ตาม จุดที่น่าสังเกตคือ พระเกศาของหลวงพ่อโตมีความสูงเกินระดับเพดานวิหาร ซึ่งผิดปกติ และชวนให้ตั้งคำถาม
บทสรุป
แม้ยังไม่มีข้อพิสูจน์แน่ชัดว่า “หลวงพ่อโต” แห่งวัดเสาธงทองสร้างครอบไม้กางเขนจริงหรือไม่ แต่เรื่องนี้ก็เป็นตำนานที่สะท้อนให้เห็นถึงการผสมผสานและความซับซ้อนของประวัติศาสตร์ลพบุรีในยุคที่ไทยเปิดรับอารยธรรมตะวันตกอย่างลึกซึ้ง
บางที… ตำนานก็มีไว้ให้ตั้งคำถาม และการตั้งคำถามก็อาจพาเราไปสู่การค้นพบความจริงในอนาคต
